Diantus logo

Azalie i różaneczniki – wszystko o rhododendronach

azalia

Rhododendron to rodzaj z rodziny wrzosowatych (Ericaceae) obejmujący azalie i różaneczniki.

Azalie mają miękkie, lekko owłosione liście, opadające na zimę lub dwu sezonowe (azalie japońskie). Ich pokrój jest początkowo luźny, ale w miarę wzrostu krzewy zagęszczają się. Kwiaty azalii wielkokwiatowych rozwijają się przed rozwojem liści, podobnie jak u forsycji lub wraz z liśćmi.

Różaneczniki to krzewy skórzastych zimozielonych liściach, zwartym pokroju przez cały okres wzrostu. Kwitną zazwyczaj w maju i czerwcu.

Do rodzaju Rhododendron zalicza się około tysiąc gatunków. W stanie naturalnym występują głównie na terenie Azji, natomiast w mniejszej ilości w Ameryce i Europie.

Różaneczniki są jednym z najczęściej uprawianych krzewów ozdobnych.

Uprawiane odmiany różaneczników i azalii to krzewy o różnych rozmiarach. Od bardzo małych osiągających wysokość zaledwie 25 cm (np. azalia japońska ‘Panda’) do ok. 2,5 metra. Są to rośliny długowieczne, które w sprzyjających warunkach po wielu latach mogą osiągnąć imponujące rozmiary.

Ozdobą rododendronów są przede wszystkim kwiaty zebrane zwykle w obfite kwiatostany na szczytach pędów. Kwiaty są owadopylne (częściowo także samopylne), chętnie odwiedzane przez trzmiele.

azalia

Pąki kwiatowe tworzą się latem w roku poprzedzającym kwitnienie. Są znacznie większe i bardziej pękate niż pąki wegetatywne, z których rozwiną się liście i pędy. Po przekwitnięciu jak najszybciej powinno się usuwać tworzące się owocostany.

Tylko nieliczne gatunki mają pachnące kwiaty. Przede wszystkim są to azalie pochodzące od azalii nadbrzeżnej, azalii zachodniej, azalii lepkiej oraz różaneczniki wywodzące się od różanecznika Fortune’a.

U licznych odmian różaneczników i azalii występuje cała gama kolorów kwiatów. Kwiaty azalii mają zazwyczaj intensywną barwę (żółtą, pomarańczową, czerwoną), natomiast barwy kwiatów różaneczników są bardziej stonowane od białego do fioletowego, poprzez różne odcienie różu i karminu.

Termin kwitnienia różaneczników i azalii jest uzależniony od odmiany. Krzewy te kwitną od wczesnej wiosny (III/IV) do pierwszych dni lata (VI).

Klimat większości regionów Polski nie jest dla różaneczników łaskawy. Opadów jest za mało i są nierównomiernie rozłożone w ciągu roku. Z tym jednak można sobie poradzić zakładając w ogrodzie system nawadniający. Trudniej natomiast jest zapewnić różanecznikom optymalne warunki termiczne, ponieważ w ciągu lata występują okresy upalne, a zimą niekiedy bardzo niskie temperatury. Dlatego ważny jest wybór właściwego stanowiska pod uprawę tych krzewów oraz dobór odpowiedniej odmiany.

azalia

Azalie wielkokwiatowe są łatwiejsze w uprawie. Dobrze rosną nawet w pełnym nasłonecznieniu, są bardziej mrozoodporne (co jest ściśle związane ze zrzucaniem liści na zimę), zwykle lepiej też znoszą wyższy odczyn gleby. Jednakże powinno się je uprawiać w zacisznym miejscu, aby osłonić je przed silnymi wiatrami.

Różaneczniki oraz azalie japońskie muszą rosnąć w półcieniu. Najlepiej, jeśli cień okrywa rośliny w południe, natomiast po południu i do południa promienie słoneczne docierają do krzewów. Zbyt silna operacja słoneczna spowoduje powstanie oparzeń na liściach. Natomiast za mały dostęp do światła spowoduje słabe wiązanie pąków kwiatowych oraz rozluźnienie pokroju krzewów. Rośliny te również znoszą mroźne zimy pod warunkiem, że jesienią dostarczymy im dużej ilości wody. W przeciwnym razie z powodu trudności z pobieraniem wody z zamarzniętego podłoża i zwiększonej transpiracji przez liście wystąpi tzw. susza fizjologiczna – liście i pędy mogą wtedy wysychać. W czasie mrozów zimozielone liście rododendronów chronią się przed zimnem zwijając się w rurkę.

Wymagania glebowe i nawożenie rododendronów
Krzewy rododendronów lubią glebę luźną, piaszczysto-próchniczą i kwaśną o umiarkowanej wilgotności. Ich korzenie są delikatne i płytko usytuowane w glebie-dlatego glebę pod krzewem najlepiej wyściółkować korą sosnową, aby inne rośliny nie zabierały im wody. Nie powinno się również przekopywać ziemi wokół krzewów, aby nie uszkodzić bardzo płytkiego systemu korzeniowego.

Rośliny, aby ładnie kwitły należy systematycznie nawozić od maja do sierpnia. Jednak dawki nawozów powinny być niewielkie, gdyż rododendrony są wrażliwe na zasolenie gleby. Bezpiecznie jest stosować nawozy o przedłużonym działaniu – najlepiej specjalne mieszanki nawozów do rododendronów. Kwasowość otrzymanego podłoża nie powinna przekraczać pH 4,5 – 5,5, ponieważ w tym zakresie wszystkie makro- i mikroelementy są dostępne dla korzeni krzewów.

Gleby wokół rododendronów nie należy wapnować. Dlatego też nie sadzi się tych krzewów w bezpośrednim sąsiedztwie murów, bo w glebie mogą być pozostałości wapna, którego nie lubią.

Rododendrony i azalie (zwłaszcza odmiany zimozielone) wymagają stale wilgotnego podłoża, dlatego w okresach suszy należy je podlewać. Jest to szczególnie istotne, gdy kwitną oraz jesienią, kiedy przygotowują się do zimy.

Zazwyczaj kupujemy rododendrony w pojemnikach- takie okazy można sadzić od wiosny do jesieni. Jeśli mamy roślinę z bryła korzeniową bez pojemnika to najlepiej posadzić ją wiosną (od połowy od marca do połowy maja) lub jesienią (początek IX do X). Podczas sadzenia dobrze jest dodać do gleby dużą ilość torfu kwaśnego, aby zapewnić roślinom odpowiednie dla nich pH. Krzewy rododendronów najlepiej sadzić w grupie lub w towarzystwie wyższych drzew – wytworzą wtedy korzystny dla siebie mikroklimat.

Cięcie różaneczników i azalii
Na ogół dobrze uformowane w szkółce rośliny nie wymagają cięcia. Tniemy jes tylko w wyjątkowych przepadkach, np. gdy w zimie pod naporem śniegu krzew się rozłamie lub pędy przemarzną albo, gdy roślina tak mocno się rozrośnie, że trzeba ją przyciąć. Najlepszym terminem wykonania tej operacji jest wczesna wiosna.

Zabezpieczenie krzewów różaneczników na zimę
Rośliny posadzone w zacisznym, lekko ocienionym miejscu w towarzystwie innych roślin, tworzących osłonę przeciw wiatrom i zabezpieczone grubą warstwą ściółki – nie wymagają dodatkowych osłon na zimę. Jednakże, jeśli w naszej kolekcji mamy odmiany bardziej wrażliwe na mróz, trzeba je zabezpieczyć przed mroźnymi wiatrami i intensywnym wczesnowiosennym słońcem, przykrywając je włókniną lub gałązkami iglaków.

azalia

Choroby:

Fytoftoroza różanecznika
Objawy i zwalczanie: liście brązowieją, obumierają i zwijają się. Jeżeli zauważymy taki więdnący pęd, należy go wyciąć możliwie jak najniżej. Krzew należy podlać Bioseptem,  Biochikolem lub Aliette w stężeniu zalecanym przez producenta. Więdnący cały krzew trzeba usunąć i spalić, dobrze jest też usunąć podłoże znajdujące się w pobliżu zainfekowanego krzewu. Jest to najgroźniejsza infekcja odglebowa.

Nekroza różanecznika
Objawy i zwalczanie: na liściach powstają jasnobrązowe plamy, które stopniowo rozprzestrzeniają się po całej roślinie. Porażone liście należy spalić, a całą roślinę opryskać dwukrotnie (co 2 tygodnie) preparatem Topsin lub Dithane.

Zaraza wierzchołków pędów różanecznika
Objawy i zwalczanie: choroba spowodowana jest przez grzyb Phytophthora ramorum. Najpierw zaczynają brunatnieć wierzchołki pędów, potem choroba rozszerza się w dół. Powoduje opadanie liści i obumieranie rośliny. Jeżeli zauważymy więdnięcie pędu w koronie krzewu to należy odszukać ciemnoszare przebarwienie na pędzie i odciąć ten pęd około 5 cm poniżej miejsca infekcji. Następnie opryskać całą roślinę preparatem grzybobójczym, np. Previcur.

Plamistość liści różanecznika
Choroby zwane plamistościami powodowane są przez grzyby. Do walki z takimi infekcjami, stosujemy środki grzybobójcze o szerokim zakresie działania np. Bravo.

Mączniak prawdziwy azalii
Objawy i zwalczanie: na liściach azalii, szczególnie w drugiej połowie lata pojawia się biały nalot. Należy go zwalczać środkiem grzybobójczym np. Score.

Szkodniki

Mszyce

Mogą pojawić się na młodych przyrostach oraz na liściach zwłaszcza po spodniej stronie. Ich żerowanie powoduje zahamowanie wzrostu krzewów. Należy je zwalczać np. środkiem ABC na mszyce AL, Pirimor w aerozolu.

Kibitnik azaliaczek
Szkodnik wygryza liście z dolnej strony, może też powodować ich minowanie. Jest łatwy do zwalczenia środkami owadobójczymi.

Mączlik różanecznikowy
Objawy: liście są lepkie i żółkną. Przyczyną jest owad, którego larwy żerując na dolnej stronie liści. Można go zwalczyć poprzez dwukrotne opryskanie preparatem Talstar z dodatkiem preparatu Provado.

Opuchlak truskawkowiec
Objawy: na liściach widoczne są małe, regularne, zatokowe wgryzy. Największe szkody wyrządzają larwy opuchlaka, które żerując w systemie korzeniowym i mogą doprowadzić do śmierci rośliny. Przy dużym nasileniu tego szkodnika może okazać się niezbędne wykonanie zabiegu środkiem nicieniowym, np. Larvanem. Zabieg taki wykonujemy doglebowo poprzez podlewanie. Oprysk na dorosłego owada należy wykonywać wieczorem.

Gąsienice motyli
Objawy: uszkodzenia liści. Gąsienice są łatwo zauważalne, dlatego też można je pozbierać i zniszczyć lub opryskać jednym z zoocydów przeciwko szkodnikom zjadającym liście.

Przebarwianie i zrzucanie liści
Jesienne przebarwianie się starszych liści na kolor żółty i pomarańczowy jest zjawiskiem naturalnym. U części odmian występuje to bardziej, a na innych mniej intensywnie.

Przebarwienia liści mogą być spowodowane również chorobami fizjologicznymi:

Objaw: liście równomiernie żółte. Powód: nadmiar fosforu blokuje pobieranie żelaza.

Objaw: żółte dolne liście. Powód: nadmiar potasu blokuje pobieranie magnezu.

Objaw: żółte górne liście. Powód: nadmiar magnezu blokuje pobieranie wapnia.

Objaw: żółta blaszka liściowa, nerwy zielone. Powód: nadmiar wapnia blokuje pobieranie żelaza, magnezu, cynku.

Objaw: liście drobne, jasnozielone lub żółtozielone, słaby wzrost roślin; w drugiej połowie lata dolne liście żółkną, czerwienieją i opadają. Powód: niedobór azotu.

Literatura:
Dr Piotr Muras “Różaneczniki i azalie”

 

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Diantus Katarzyna Bagińska – Łojek

Kraków 2020