RÓŻE – pielęgnacja róż w ogrodzie
Patronem ogródków skalnych jest Św. Bernard. Według legendy Św. Bernard pewnego razu wybrał się na wędrówkę po górach i… zabłądził. Gdyby nie to, że zapamiętał rośliny jakie spotkał po drodze nie mógłby odnaleźć drogi powrotnej i wrócić szczęśliwie do klasztoru.
WYMAGANIA ŚWIETLNE I GLEBOWE RÓŻ
Róże są roślinami światło- i ciepłolubnymi. Do optymalnego wzrostu i rozwoju wymagają stanowiska dobrze nasłonecznionego i osłoniętego od wiatru, jednakże w pełnym słońcu barwa kwiatów niektórych odmian płowieje. Wiele róż toleruje lekki półcień, a róża pomarszczona (Rosa rugosa) może rosnąć nawet w silnym zacienieniu. Do półcienia nadają się m.in. odmiany o ciemnoczerwonych kwiatach, które w pełnym słońcu szybko więdną i ulegają poparzeniom.
Krzewów różanych nie należy sadzić przy południowej ścianie domu, ponieważ latem na skutek silnego odbijania promieni słonecznych, panuje tam zbyt wysoka temperatura powietrza i niska wilgotność. Sprzyja to opanowaniu roślin przez przędziorki oraz przyspiesza przekwitanie kwiatów. Wybierając stanowisko dla róż należy także unikać terenów podmokłych, zimnych i obniżonych, w których mogą powstawać zastoiska mrozowe.
Optymalna gleba dla róż powinna być zasobna w próchnicę, o dobrej strukturze, głęboka, gliniasto-piaszczysta. Jednak róże są tolerancyjne względem rodzaju podłoża i dobrze rosną na każdej przeciętnej glebie piaszczysto-gliniastej, jeśli jest utrzymana w dobrej strukturze. Źle znoszą jedynie gleby suche, piaszczyste oraz wyraźnie podmokłe, w których korzeniom grozi niedobór tlenu. Optymalnie poziom wody gruntowej powinien znajdować się na głębokości 70-100 cm lub głębiej.
Najmniejsze wymagania glebowe mają róże parkowe. Odmiany wywodzące się od róży rdzawej (Rosa rubiginosa) znoszą nawet suche, silnie nasłonecznione gleby wapienne, a pochodzące od róży pomarszczonej (Rosa rugosa) i róży gęstokolczastej (Rosa spinosissima) dobrze rosną także na glebach piaszczystych.
Optymalny odczyn podłoża dla róż powinien być słabo kwaśny, w granicach pH 5,5-6,5. Krzewy różane udają się również na glebach o odczynie obojętnych i lekko zasadowych.
SADZENIE RÓŻ
Podstawowym terminem sadzenia róż z tzw. „gołym korzeniem” jest jesień, a konkretnie miesiąc październik. Wiosną można sadzić róże od marca do kwietnia, a niekiedy nawet na początku maja (w zależności od przebiegu pogody). Termin sadzenia krzewów produkowanych w pojemnikach zależy jedynie od stanu gleby.
Sadząc róże jesienią nie należy przycinać ich pędów, aby nie kaleczyć tkanki przed zimą, trzeba natomiast skrócić korzenie na długość 20-25 cm, a wszystkie nadłamane lub uszkodzone usunąć. Sadząc krzewy róż z „gołym korzeniem” nie wolno dopuścić do przesuszenia systemu korzeniowego. Przed sadzeniem zaleca się namoczyć korzenie w wodzie z dodatkiem fungicydu, aby nabrały turgoru oraz dla zabezpieczenia przed chorobami systemu korzeniowego i szyjki korzeniowej.
Dołek przeznaczony pod roślinę powinien być co najmniej dwa razy większy od objętości rozpostartych nagich korzeni lub bryły korzeniowej rośliny wyjętej z pojemnika. Umieszczając w nim roślinę należy zwrócić uwagę, aby korzenie nie podwinęły się. Miejsce okulizacji powinno znaleźć się około 5 cm poniżej powierzchni gleby, co zabezpieczy śpiące oczka odmiany szlachetnej przed ewentualnym przemarznięciem w czasie zimy. Zasypując dołek należy lekko potrząsać rośliną, aby ziemia dostała się między wszystkie korzenie. Następnie podłoże wokół krzewu trzeba udeptać i obficie podlać. Po lekkim obeschnięciu gleby roślinę należy obsypać do wysokości około 20-30 cm. Powstały kopczyk chroni rośliny sadzone jesienią przed zimowym mrozem, a posadzone wiosną zabezpiecza przed nocnymi przymrozkami i silnym parowaniem .
Rozstawa w jakiej sadzi się krzewy różane zależy od siły wzrostu odmiany i sposobu jej rozkrzewiania. Powinna być na tyle szeroka, aby umożliwić roślinie swobodne rozrastanie się. Sąsiadujące z sobą krzewy, które już dobrze się rozwinęły powinny stykać się zewnętrznymi gałązkami.
Róże pnące sadzi się w odległości 25 cm od podpory, po której mają się wspinać. Jeśli rośliny mają rosnąć wzdłuż muru lub parkanu to pomiędzy poszczególnymi krzewami należy zachować odstęp 1,5-2 m . Natomiast w przypadku róż, które mają się wspinać po kolumnach lub piramidach dla uwydatnienia ich walorów dekoracyjnych rozstawa powinna wynosić 3-4 m.
Rozstawa zastosowana pomiędzy krzewami róż parkowych zależy od gatunku, odmiany oraz zastosowania. W przypadku odmian kwitnących nieprzerwanie rozstawa powinna wynosić średnio 1 m, natomiast między silnie rosnącymi o rozłożystym, zwisającym pokroju oraz krzewami dzikich gatunków – od 1,5 do 2 m. Żywopłoty różane zakłada się zwykle z dwóch rzędów roślin oddalonych od siebie o 0,5 m, natomiast odległość między poszczególnymi roślinami w rzędzie jest uzależniona od siły wzrostu danej odmiany.
ZABEZPIECZENIE KRZEWÓW RÓŻ NA ZIMĘ
Szlachetne odmiany róż na okres zimy należy zabezpieczyć przed przesuszeniem i przemarznięciem. Ochrony nie wymagają gatunki dzikie oraz róże parkowe nie powtarzające kwitnienia. Dla tych róż okrycie zimowe stosuje się jedynie w pierwszym roku po posadzeniu. Najskuteczniejszym sposobem zabezpieczenia roślin przed uszkodzeniami mrozowymi jest kopczykowanie dwudziestocentymetrową warstwą ziemi. Do kopczykowania stosuje się najczęściej ziemię, w której róże rosną. Zabieg przeprowadza się po wystąpieniu pierwszych przymrozków (zazwyczaj w grudniu). Na kopczyk ziemi można dodatkowo nałożyć różnego rodzaju materiały organiczne, jak kora, kompost, pocięta słoma, obornik czy gałązki drzew iglastych. Nie jest wskazane stosowanie torfu, ze względu na możliwość chłonięcia przez niego znacznych ilości wody, która zamarzając może spowodować uszkodzenie rośliny.
Przy dużych spadkach temperatury odmiany róż parkowych powtarzające kwitnienie mogą być uszkadzane przez mróz. Aby temu zapobiec należy je obsypywać ziemią do wysokości 10 cm nad miejscem okulizacji. Krzewy większości nowych odmian róż parkowych mogą zimować bez okrycia, natomiast pozostałym wystarczy kopczykowanie nasady pędów do wysokości 30 cm. W razie przemarznięcia nowe pędy wybijają z miejsca znajdującego się pod kopczykiem ziemi i są zdolne do kwitnienia jeszcze w tym samym roku.
Krzewy róż pnących również wymagają kopczykowania. Dodatkowo część nadziemną roślin można zabezpieczyć za pomocą mat trzcinowych lub słomianych, ewentualnie gałązek drzew iglastych. Często jednak starsze okazy róż pnących są bardzo silnie rozrośnięte i takie okrycie staje się niemożliwe do zrealizowania. Podczas wyjątkowo mroźnych zim nieokryte pędy roślin przemarzają aż do miejsca okopcowania. Wiosną należy usunąć wszystkie przemarznięte pędy.
Z miejsca okulizacji wybiją nowe silne pędy, na których w tym samym sezonie pojawią się kwiaty. Niektóre odmiany o dużej sile wzrostu (np. ‘Dorothy Perkins’) w ciągu jednego sezonu mogą odbudować cały krzew.
Termin usunięcia zimowego okrycia z krzewów różanych jest uzależniony od przebiegu pogody.
Przeważnie pod koniec marca można zdjąć z krzewów okrywę z gałązek drzew iglastych oraz rozgrzebać materiały organiczne narzucone na kopczyk o ile takie zabezpieczenie zostało zastosowane. Ściółkę należy pozostawić w pobliżu kopczyka, aby w razie wystąpienia intensywnego nasłonecznienia lub nocnych przymrozków, można było ponownie okryć rośliny. Ostateczne odkrywanie kopców ziemnych przeprowadza się, gdy minie obawa wystąpienia silnych przymrozków, co w naszym klimacie przypada zazwyczaj na początek kwietnia. Rozgrzebywanie kopczyków
przeprowadza się stopniowo i ostrożnie, gdy ziemia jest już rozmarznięta. Należy przy tym uważać, aby nie uszkodzić krzewu oraz młodych, delikatnych pędów, które mogły już wyrosnąć pod powierzchnią kopczyka.
ŚCIÓŁKOWANIE I PODLEWANIE RÓŻ
Ściółkowanie (mulczowanie) podłoża wokół roślin jest zabiegiem korzystnym ze względu na możliwość utrzymania właściwej wilgotności i struktury gleby oraz ograniczenia rozwoju chwastów. Ponadto mulczowanie poprawia własności fizyczne i chemiczne podłoża. Żyjące w warstwie próchnicznej mikroorganizmy, rozkładają substancje organiczne zawarte w ściółce, w skutek czego wydziela się dwutlenek węgla niezbędny roślinom do przeprowadzania procesu fotosyntezy.
Do ściółkowanie można wykorzystać materiały organiczne takie, jak: obornik, kompost ogrodowy, ścinki trawy pozostałe po koszeniu trawnika, słomę, trociny, korę. Ściółkę rozkłada się wokół roślin wiosną po przycięciu i nawiezieniu krzewów. Jej warstwa powinna mieć miąższość 3-5 cm. Stosując do mulczowania ścinki trawy należy pamiętać, że materiał ten szybko osiada, więc początkowo jego warstwa powinna mieć grubość 20-25 cm.
Róże korzenią się bardzo głęboko, więc rzadko wymagają podlewania. Wieloletnie, dobrze ukorzenione krzewy same regulują swoją gospodarkę wodną i są w stanie znieść bez szkody dwu- a nawet trzytygodniowy okres suszy. Natomiast nowe nasadzenia róż wymagają uzupełniania deficytu wody do czasu, aż ich system korzeniowy dostatecznie się rozwinie. Nawadnianie ułatwia roślinom pobieranie składników pokarmowych z podłoża, zapobiega zahamowaniu wzrostu, zapewnia ciągłe kwitnienie. Niedobory wody powodują m.in. drobnienie kwiatów i zwiększenie podatności na atak czynników chorobotwórczych.
Nawadnianie róż jest konieczne tylko podczas długich okresów suszy letniej. Podlewanie należy przeprowadzać w godzinach porannych, ponieważ wtedy różnica pomiędzy temperaturą wody i powietrza jest najmniejsza, a w związku z tym zmniejsza się także zagrożenie więdnięciem spowodowanym niewydolnością systemu korzeniowego. Zdecydowanie należy unikać podlewania i zraszania liści między godziną dziesiątą a siedemnastą. Operacja słoneczna jest wówczas najsilniejsza, a pozostające na liściach krople wody działają, jak soczewki skupiające i powodujące oparzenia. Nawadnianie powinno być stosowane rzadko, a obficie. Wyjątek stanowi podlewanie krzewów rosnących w miejscach bardzo suchych, np. przy ścianach budynków, gdzie nawadnianie powinno być częstsze. Zapobiegnie to atakowi przędziorka i infekcji przez mączniaka.
Diantus Katarzyna Bagińska – Łojek
Kraków 2020